ศิลปินไอดอล คืออะไร ? เปิดที่มาพร้อมประวัติศาสตร์ จากญี่ปุ่นสู่ไทย และทั่วโลก

สำนักข่าวบริคอินโฟ – สำหรับคนที่เติบโตและเป็นวัยรุ่นช่วงปี 2010 เป็นต้นมา และมีความชอบเกี่ยวกับวัฒนธรรมญี่ปุ่นก็จะมีชื่อของ ศิลปินไอดอลผ่านตามาไม่มากก็น้อย ทั้ง Morning Musume หรือ AKB48 วันนี้ทีม Brickinfo IDOL จะพาคุณไปค้นประวัติย้อนกลับไปดูจุดเริ่มต้นและคำนิยามของศิลปินไอดอลในมุมมองของบริษัทญี่ปุ่น ประเทศเจ้าของวัฒนธรรมนี้คืออะไร ?

ศิลปินไอดอล ต่างจาก ศิลปิน ทั่วไปอย่างไร ?

ในงานสัมมนา NextWave Japan: Japan Pop Culture Marketing Forum in Thailand 2025 นางสาวโนโดกะ ซากุระ ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท สึกิซุเตะ อิงค์ ระบุว่า ศิลปินไอดอล อย่าง AKB48 ต่างจากศิลปินเกิร์ลกรุ๊ปอย่าง Blackpink มีข้อแตกต่างที่ชัดเจนที่สามารถแบ่งแยกประเภทได้

• อ่าน : เปิดมุมมองธุรกิจญี่ปุ่น ผนวก “ไอดอล-สาว Gal” พลิกโฉมการตลาด ดึงดูดผู้บริโภคด้วย Pop Culture

ศิลปินไอดอล ต่างจาก ศิลปินทั่วไป เพราะ คอนเซ็ปต์ของศิลปินไอดอลที่เปิดให้แฟนคลับได้ชื่นชมการเจริญเติบโตของตัวศิลปินตั้งแต่จุดเริ่มต้นในวันที่เป็นเด็กฝึก (Trainee) ไปจนถึงการเดบิวต์ขึ้นสู่การเป็นศิลปินในวง ขณะเดียวกันการมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างแฟนคลับกับศิลปินไอดอล ก็มีวิธีการที่ทำให้ทั้งสองใกล้ชิดกับกันมากกว่าศิลปินปกติ เช่น การถ่ายคู่ (2 Shot) กิจกรรมจับมือ และการแสดงเป็นประจำ

นอกจากนี้ส่วนหนึ่งที่เป็นเอกลักษณ์ของแฟนคลับศิลปินไอดอล คือ การมีส่วนร่วมระหว่างการแสดงนั่นคือ การเชียร์ หรือที่เรียกว่า “ยิงมิกซ์”

• อ่าน : “ยิงมิกซ์ ไอดอล” คืออะไร ? เปิดมุมมองวัฒนธรรมการเชียร์ที่หลายคนไม่เข้าใจ จากปาก “ผู้จัด-ศิลปิน”
• อ่าน : Fanchant กับ ยิงมิกซ์ ความแตกต่างของวัฒนธรรมการเชียร์ไอดอล

จุดเริ่มตนของศิลปินไอดอล (ญี่ปุ่น)

สำหรับจุดเริ่มต้นของศิลปินไอดอลสามารถสืบย้อนกลับได้ถึงช่วงปี 1960 ที่เป็นจุดเริ่มต้นของการใช้คำว่า ไอดอล โดยในปี 1964 มีภาพยนตร์ฝรั่งเศสชื่อว่า Cherchez l’idole (Find the Idol หรือแปลว่า “จงตามหาไอดอลของคุณ”) ทำให้คำว่า “ไอดอล” เริ่มเป็นที่รู้จัก และในปี 1970 ถึง 1980 ศิลปินไอดอลเริ่มเป็นที่รู้จักมากขึ้นผ่านรายการโทรทัศน์ และรายการโทรทัศน์ที่เป็นรายการดนตรีเป็นจุดมุ่งหมายหลักของศิลปินไอดอล ณ เวลานั้นในการทำการแสดง

แต่เมื่อช่วงปี 1990 ถึงช่วงต้นปี 2000 รายการที่เป็นรายการเกี่ยวกับดนตรีทางโทรทัศน์เริ่มลดน้อยลงจึงทำให้ศิลปินไอดอลต้องเปลี่ยนแปลงวิธีการแสดงการแสดงมาแสดงผ่านไลฟ์เฮ้าส์แทน แล้วตั้งแต่ช่วงปี 2000 เป็นต้นมา ก็เกิดความเปลี่ยนแปลงอีกครั้งเมื่อวงไอดอลที่ชื่อ Morning Musume เดบิวต์ขึ้นมาภายใต้คอนเซ็ปต์ที่ต้องการแสดงให้เห็นถึงการเติบโตและการพัฒนาของศิลปิน จึงนับเป็นเป็นการกลับมาอีกครั้งหนึ่งของศิลปินไอดอลญี่ปุ่น และเมื่อถึงปี 2010 ก็เข้าสู่ยุคใหม่ของศิลปินไอดอล คือ การเกิดขึ้นของวง AKB48 จนถึงปัจจุบันมีวงน้องสาวในไทยอย่าง BNK48 และ CGM48

แฟนคลับศิลปินไอดอลก็กระเป๋าหนักนะ!

ด้านคอนเซ็ปต์ของศิลปินไอดอล ที่ทำให้แฟนคลับเห็นถึงการเติบโต สร้างความผู้พันธ์กับตัวสมาชิก และเติมเต็มช่วงว่างที่ศิลปินทั่วไปให้ไม่ได้ นั่นคือความใกล้ชิกจากการจับมือจึงทำให้ศิลปินไอดอลสามารถดึงดูดการจับจ่ายใช้สอยของแฟนคลับได้

นางสาวโนโดกะ ซากุระ ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท สึกิซุเตะ อิงค์ ระบุว่า เคยมีการทำแบบสำรวจในการทำการตลาดพบว่าฐานแฟนคลับญี่ปุ่นต่อคนมีการจับจ่ายใช้สอยในกลุ่มศิลปินไอดอลถึงปีละ 1,700 เหรียญสหรัฐ(ราว 62,900 บาท) และแฟนคลับของศิลปินไอดอลสามารถสร้างการพูดถึงและ Engagement ในกลุ่มแฟนคลับได้ในอัตราค่าใช้จ่ายที่ถูกกว่าการทำการตลาดทั่วไป ขณะเดียวกันภายในประเทศไทยก็มีหนึ่งในตัวอย่างที่การผูกศิลปินไอดอลเข้ากับร้านอาหาร คือ Siamdol Cafe ที่นับเป็นโมเดลธุรกิจที่น่าสนใจในการสร้างรายได้ไปพร้อมกับการฝึกศิลปินไอดอลไปพร้อมๆกัน

ปัจจุบัน ศิลปินไอดอลญี่ปุ่นที่มีการแสดงสด ปัจจุบันมีกลุ่มศิลปินราว 1,000 กลุ่ม(ที่ยังทำการแสดงอยู่) โดยมีฐานการแสดงของวงอยู่ที่เมืองอย่างโตเกียว , นาโกย่า , โอซาก้า และส่วนใหญ่มักแสดงใน สถานที่จัดแสดงคอนเสิร์ต อย่าง ไลฟ์เฮ้าท์ โดยฐานคนดูในการแสดงแต่ละครั้งในประเทศญี่ปุ่นมีตั้งแต่ 300 คน ไปจนถึง 10,000 คน ที่ Nippon Budokan

ศิลปินไอดอล กับ กิจกรรมทางการตลาด

นางสาวโนโดกะ ระบุว่า หนึ่งในการผูกศิลปินไอดอลเข้ากับกลุ่มร้านอาหารและสินค้าอุปโภค-บริโภคที่เห็นได้ชัดในประเทศญี่ปุ่น คือ ศิลปินไอดอลที่เมืองนาโกย่าชื่อ Team Shachi ที่ร่วมงานกับร้านซูชิในประเทศญี่ปุ่น ด้วยการดีไซน์จานลายใหม่ , การได้รับสินค้าต่างๆของวงเมื่อทานครบตามเงื่อนไข , การให้สมาชิกวงอัดเสียงและเปิดในระหว่างรับประทานเพื่อส่งเสริมให้แฟนคลับและคนทั่วไปรู้จัก รวมถึงเข้ามารับประทานอาหารด้วยการใช้ศิลปินไอดอลดึงดูดคน เดิมทีโปรเจกต์นี้จะทำเพียงแค่จังหวัดเดียวในประเทศญี่ปุ่นแต่ด้วยความแปลกใหม่จึงสามารถต่อยอดไปสู่ร้านในสาขาต่างๆทั่วประเทศได้ 

สำหรับประเทศไทยความเหมาะสมในการทำการตลาดด้วยศิลปินไอดอลนับว่าเป็นช่วงเวลาที่น่าสนใจเนื่องจากความโด่งดังของศิลปินไอดอลอย่างสาวสาว BNK48 , งาน Japan Expo Thailand ที่มีผู้เข้าร่วมงานกว่า 700,000 คนตลอดการจัดงาน จึงเชื่อได้ว่าศิลปินไอดอลมีศักยภาพในการทำให้ธุรกิจต่างๆสามารถขับเคลื่อนไปพร้อมกันภายใต้งบประมาณที่น่าสนใจ

สำนักข่าวที่รายงานเรื่องศิลปินไอดอลในประเทศไทย

สำหรับประเทศไทยมีสำนักข่าวที่รายงานข่าวเกี่ยวกับศิลปินไอดอลจนถึงปัจจุบัน อย่าง สำนักข่าวบริคอินโฟ ในฐานะสำนักข่าวที่มีพันธกิจในการส่งเสริมวัฒนธรรมเกิดใหม่ (Pop-Sub Culture) บนพื้นฐานความชอบของผู้คน โดยเฉพาะศิลปินไอดอล ที่เป็นจุดเริ่มต้นเล็กๆในการล่าฝันของศิลปินรุ่นใหม่ไปสู่การต่อยอดจนสามารถโลดแล่นตามฝันได้ นอกจากรายงานข่าวในภาษาไทยแล้ว สำนักข่าวได้เริ่มรายงานข่าวศิลปินไอดอลในภาษาอังกฤษตั้งแต่ช่วงกลางปี 2025 ที่ผ่านมา

บริคอินโฟ ได้สร้างความแปลกใหม่ให้กับแวดวงสื่อสารมวลชนด้วยการเชิญศิลปินไอดอลมาแสดงในวันครบรอบ 15 ปี ของสำนักข่าว ชื่อ Brickinfo The Exclusive Show ที่ได้รับเกียรติจากศิลปินไอดอล เกือบ 30 ชีวิต อาทิ Yami Yami , Sumomo , Ikinari Tell Me , SILVER LINING , เหล่าแม่มดจากดินแดนเวทมนตร์ Mahou ran ที่มาร่วมมอบความสุขให้กับแฟน ๆ และได้รับเกียรติจาก ไข่มุก-วรัทยา ดีสมเลิศ ศิลปินสาวผู้มากความสามารถมาเป็นพิธีกรภายในงานอีกด้วย

• อ่าน : สำนักข่าวบริคอินโฟ ฉลองครบรอบ 15 ปี จัดเต็ม โชว์พิเศษมอบความสุขให้แฟนๆ

สำนักข่าวบริคอินโฟ ยังได้มีโอกาสไปมีส่วนรวมในการสนับสนุนงานที่เกี่ยวข้องกับศิลปินไอดอลไทยมากมายและอยู่เบื้องหลังในหลายๆโปรเจกต์ของศิลปินไอดอลไทย เพื่อส่งเสริมให้เกิดเศรษฐกิจสร้างสรรค์ผ่านสิ่งที่ผู้ชมของเราชอบ จนนำไปสู่การสร้าง Eco-System ของกลุ่มคนที่มีความชื่นชอบในสิ่งเดียวกันและขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทยไปพร้อมกันอย่างยั่งยืน